غار کبوتر – مراغه
غار هامپوئيل که در ميان مردم محلي به «غار کبوتر» نيز معروف است، در 15 کيلومتر جنوب شرقي مراغه و در حوالي روستاي «گشايش» واقع شده است
.
اين غار در کمرگاه کوهي صخرهاي، رو به جنوب قرار گرفته است و از بستر رودخانة «موردي چاي» حدود 1600 متر ارتفاع دارد. عرض دهانة غار 8 متر است و ارتفاع آن به 25 تا 40 متر است. طول و عرض ميدان اول غار تقريباً 40 در 60 متر است.
در ابتداي ورود به غار، کتيبهاي به زبان روسي ديده ميشود که تاريخ آن مربوط به سال 1925 ميلادي است. اهميت غار کبوتر به خاطر وجود چاههاي عميق و مخوفي است که به صورت تنورههاي سنگي و تالارهاي بزرگ ديده ميشود.
اين غار بيش از غارهاي ديگر مورد توجه غارشناسان، محققان و کوهنورداني است که همه ساله براي بازديد از آن به اين منطقه سفر ميکنند.
از دهانة غار که وارد ميشويم به محوطة وسيعي ميرسيم که در سقف آن دو حفرة جالب توجه وجود دارد. در قسمت شمال شرقي انتهاي ميدان اول، راهرويي بسيار تنگ وجود دارد که راه ورود به ميدان دوم است.
در ميدان دوم، چهار راهي وجود دارد که دو راه به ميدان اول، يکي به سمت داخل غار و راه بعدي که راهروي تنگي است به محوطة ديگري در جنوب شرقي غار باز ميشود
.
در سمت شمال و شمال شرقي ميدان دوم، چهار حفره و فرورفتگي گود به چشم ميخورد، که نشان دهندة وجود چهار حلقه چاه عميق است. همه ساله تغييرات زيادي در داخل غار اتفاق ميافتد.
تغييرات عمدة ميان ميدان اول و دوم، از نظر زمينشناسي، پيدايش خاکستر است که گاهي تا قوزک پا و حتي تا زانو ميرسد. داخل چاههاي متعدد غار، دو سفرة آب وجود دارد که يکي به علت ريزش از بين رفته، ولي در چاه ديگر آب وجود دارد و صداي جريان آن از بالا به گوش ميرسد
.
در اطراف چاهها و ديوارهها و سقف ميدان دوم رسوبات آهکي و استالاکتيت، مناظر جالب توجه و زيبايي به وجود آورده است. هواي غار بسيار مرطوب است و در انتهاي آن به خصوص در کنار چاه سوم و چهارم هواي کافي وجود ندارد و براي رسيدن به کنار چاههاي مزبور، بدون تجهيزات کافي مانند طناب، نورافکن، وسايل ايمني، کپسول هوا و راهنما غيرممکن است. در حال حاضر اين غار تحت مديريت و بهرهبرداري سازمان يافته نيست.