ایرانیان از گذشته‌های بسیار دور ، هنگام فرا رسیدن عید نوروز در هر منطقه ای بر اساس سنت‌های خاص خود به استقبال از تغییر طبیعت می‌رفتند تا با آداب و رسومی ویژه ، به حفظ ارزش‌های خویش پرداخته و آنرا به شایستگی زنده نگاه دارند .
استان گیلان هم به جهت دارا بودن فرهنگ‌ها و سنت‌های کهن خود از این قاعده مستثنی نیست و در این میان منطقه ضیابر نیز که از نظر موقعیت مکانی از سمت جاده پیربازار در 45 کیلومتری کلانشهر رشت واقع شده و از شمال به شهرستان بندرانزلی محدود می‌باشد ، دارای حال و هوای منحصر به فردی در آستانه سال نو می‌باشد . اما علاوه بر دعای تحویل سال نو ، چیدن سفره هفت سین ، دید و بازدیدهای نوروزی و … ضیابر دارای آیین‌ها و سنت‌های خاص دیگری می‌باشد که به مهمترین آنها به شرح زیر اشاره می‌نمایم :
1- نوروزی خوانی :
از نیمه اسفند ماه هر سال تا قبل از لحظه تحویل سال جدید ، گروه‌های سه نفره شب هنگام با در دست داشتن چراغ (فانوس) در کوچه پس کوچه‌های ضیابر عبور می‌نمایند و با رفتن به منازل محل ، به شعر خوانی می‌پردازند . اشعاری بدین گونه :
فصل بهاران آمده / گل در گلستان آمده ….مژده دهید ای دوستان / نوروز سلطان آمده
وهمچنین :
” بخوانم من امام اولین را شه کشور امیرالمؤمنین را
وصی جانشین یعنی علی را به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نوروز امام دومین هم دسته گل
شفاعت می‌کند او بر سر پل اما سومین شاه جهان است”
(آنها این اشعار را تا امام دوازدهم تکرار می‌کنند(
دهید مژده که آمد عید نوروز خدایا صاحبخانه را خوشحال گردان
جوانان را داماد گردان عروسش صاحب اولاد گردان
به یاسین و الف و لام و فیروز دهید مژده که آمد عید نوروز
هوا سرد است و بگرفته صدایم که چند تا تخم مرغ باشد دوایم
ایا همشیره فرخ لقایم بکش زحمت بیار عیدی برایم
جوانب خیر ببینید از دعایم و . . .
در نهایت صاحب منزل به نوروز خوانان هدایایی نظیر پول ، شیرینی ، برنج و تخم مرغ می‌دهد . اصولاً مردم این دیار آمدن نوروز خوانان را به منزل بسیار به فال نیک می‌پندارند .
2- حلوای ضیابر :
در واپسین روزهای مانده به سال جدید ، زنان و دختران فامیل بر اساس سنتی که قدمت آن به بیش از چند صدسال باز می‌گردد، در منزلی جمع می‌شوند و نسبت به تهیه یک نوع شیرینی خاص به نام ((حلوای ضیابری)) همت می‌گمارند . تهیه حلوای ضیابر با استفاده از آرد برنج و شیره حاصل از قند ، شکر و دیگر طعم دهنده‌های مورد نیاز می‌باشد که این شیرینی محلی در استان گیلان بسیار مشهور بوده و عموماً به عنوان یکی از سوغاتی‌های بسیار خوشمزه ضیابر از آن نام برده می‌شود .
3- مرغانه جنگ :
مرغانه جنگ به هم زدن دو تخم مرغ (یا تخم اردک) آب پز و به انتخاب بازیکنان به یکدیگر است . بازیکنی که تخم مرغ رقیب را بشکند برنده مسابقه خواهد بود . معمولاً این مسابقه در روز عید بین رده‌های مختلف سنی در درون خانواده‌های ضیابر برگزار می‌شود که از هیجان خاصی برخوردار است .
4- عروسه گوله‌ی :
یکی از نمایش‌های بسیار جذاب و دوست داشتنی می‌باشد که موضوع آن رقابت عشقی بین دو نفر برای تصاحب نازخانم ، و نوع مبارزه آنان کشتی ، همان میراث پهلوانان است . البته در حین مبارزه حرکات عجیب و خنده داری از سوی دو فرد مبارز صورت می‌پذیرد که باعث شادی مردم می‌شود .
5- بازی معروف و قدیمی چال و گود (لب گود) :
این بازی ، یکی از بازی‌های مورد علاقه جوانان می‌باشد . برای انجام این بازی چاله‌های کوچکی کمی بزرگتر از سکه‌های رایج حفر می‌شود و هریک از بازیکنان چند سکه در دست می‌گیرند و به فاصله 2تا3 متری چاله می‌ایستند و چاله‌ها را مورد هدف قرار می‌دهند . سکه هر کس داخل چاله بیافتد برنده است . البته اگر تعداد بازیکنان زیاد شود ، دارای قوانین خاصی می‌باشد که شرح کامل آن از حوصله این یادداشت خارج است .
با توجه به مطالب فوق ، ناگفته نماند که در صبح عید نوروز کودکان و نوجوان با شور و شوقی فراوان با تشکیل گروه هایی محدود در هر یک از منازل اهالی ضیابر حضور می‌یابند و برای چند دقیقه به صاحب هر خانه آغاز سال نو را تبریک می‌گویند و در برابر آن ، صاحب خانه نیز طی رسمی دیرینه هدایایی را به عنوان عیدی به آنان می‌دهد که این امر برای آن کودکان و نوجوان از لذت بسیاری برخوردار است .
نیما حاجتی ضیابری / روزنامه نگار گیلانی
دیدگاهتان را بنویسید