گویش محلی مردم البرز

استان البرز به دلیل مهاجرت بالای خود همواره زادگاه انواع اقوام بوده و نقطه قوت آن ترکیب قومیتی است.

در طول سالیان گذشته اقوام مختلفی به این استان مهاجرت کرده‌اند که هر کدام به زبان یا لهجه خود صحبت می‌کنند، از اقوام ساکن در استان می‌توان به قوم‌های لر، کرد، گیلک، یزدی، ترک، مازندرانی و خوزستانی اشاره کرد که به صورت غیر متمرکز در نقاط مختلف استان ساکن هستند و به این زبان‌ها یا گویش‌ها نیز صحبت می‌کنند.

اما گویش مردم کرج فارسی است. هر چند به طور دقیق ریشه گویش کرجی مشخص نیست، اما این گویش منطقه البرز شمالی از اوشان، فشم، سولقان و شمشک تا کندر، شهرستانک، برغان و دیگر روستاهای دامنه رشته کوه‌های البرز را در بر می‌گیرد.

اگرچه لهجه‌های مردم در مناطق مختلف البرز در استفاده از این زبان فرق دارد اما واژه‌ها نزدیک به هم است.

استان البرز به دلیل مهاجرت بالای خود همواره زادگاه انواع اقوام بوده و نقطه قوت آن ترکیب قومیتی است.

گویشی که در منطقه طالقان مورد استفاده است می‌توان از گویش‌های زبان تاتی دانست که با زبان‌ها و گویش‌های مجاور خود تبادل ساختاری و واژگانی بسیاری داشته است. تاثیرپذیری از گویش گیلکی و مازندرانی و نیز زبان آذری، در کنار ارتباط مستحکم و نزدیکی نسبی به تهران و برخورداری از تولیدات ادبی مکتوب و عامیانه، به این گویش غنای ویژه‌ای بخشیده است.

طالقان به دلیل مجاور شدن با استان‌های مازندران، گیلان، قزوین و تهران و رفت و آمدهای مداوم در قدیم به مناسبت شغل و تجارت، بعضی از لغات خود را در زبان نواحی اطراف مرسوم نموده، برخی از لغات مورد استفاده در فرهنگ‌های اطراف خود را پذیرفته است.به عقیده برخی از صاحبنظران، گویش مردم طالقان به دو دسته مازندرانی وتاتی تقسیم می‌شود. روستاهایی که بین جوستان و کوه‌های کندوان قرار گرفته‌اند به لهجه مازندرانی سخن می‌گویند. از جوستان به سمت باختر «تات» زبانند. لهجه تاتی آن‌ها هم فارسی ولایتی است و چندان واژه‌های کهن را نگه نداشته‌اند.

برخی دیگر نیز معتقدند که زبان اهالی طالقان مرکب است از لهجه و گویش قزوینی و طبرستانی چون با این دو ولایت همسایگی و مجاورت دارند و از هر دو سمت وضع تکلم و تلفظ خود را اقتباس نموده است.

بنا بر اشاره یکی از محققان طالقانی، مردم بالا طالقان، میان طالقان و پایین طالقان همگی به گویش طالقانی سخن می‌گویند اما این گویش در روستاها و بخش‌های این منطقه یکسان نبوده، از دگرگونی اندکی با یکدیگر برخوردارند. در طالقان به خاطر نزدیکی با همسایگان شمالی و جنوبی اندک تفاوتی در لهجه‌ها و زیر و بم کلمات در روستاها و بخش‌های آن وجود دارد که به آسانی می‌توان فهمید گوینده اهل کدام روستا است.