جاده ادویه جهرم

جاده ادویه جهرم

بقایایی از جاده تاریخی 400 ساله در 6 کیلومتری جنوب شهرستان جهرم وجود دارد که اهالی منطقه آن را جاده ادویه می نامند. جاده ادویه در دوره صفویه در بندرعباس احداث شده و از شهرهای لار و جهرم نیز می گذشته و به اصفهان می رسیده است.

در محدوده مسیر این جاده در نزدیکی روستای چاه تلخ چهار آب انبار و دو کاروانسرا وجود دارد، اما از آن مسیر به بعد کوهستانی است و جاده سنگ فرش کوهستانی به چشم می خورد که در نوع خود یکی از شاهکارهای مهندسی و جاده سازی به شمار می آید که به جاده ابریشم وصل می شده و به دلیل اینکه در زمان های دور از این مسیر ادویه و دیگر محصولات از هندوستان به منطقه فارس وارد می شده است، برخی نام این محل را راه ادویه یا جاده ادویه می نامند.

جاده مذکور در کوه البرز که در جنوب شهر جهرم واقع است، ساخته شده که با توجه به صعب العبور بودن کوه با در نظر گرفتن نکات ایمنی و همچنین طراحی بسیار زیبا ساخته شده است و در ادامه مسیر خود از لار به سمت خراسان(از شمال افغانستان تا قوچان و طوس) می رود. حتی گذشتن از این جاده با سختی همراه بوده و سوال عجیب این است که پیش از ساخت این جاده چگونه مردمان از این مسیر می گذشتند؟!!!

اکنون تنها پنج کیلومتر از این جاده در شهرستان جهرم سالم باقی مانده است و حدود یک کیلومتر از آن جاده سنگ فرش است و بقایای آثاری تاریخی نیز در ادامه مسیر دیده می شود. همچنین بنابر اظهار برخی از کارشناسان در دوره صفوی نیز پلی در این منطقه ساخته شده که متاسفانه هم اکنون اثری از آن وجود ندارد.

در قله این کوه سه آب انبار وجود دارد که به دلیل خشکسالی بدون آب هستند.

راه ادویه، در کوه البرز که در جنوب شهر جهرم واقع شده، ساخته شده است و این جاده در گذشته آنقدر رونق و اهمیت داشت که تقریبا به اندازه جاده ابریشم شناخته شده بود؛ با این تفاوت که ابریشم از چین می آمد و ادویه از هند.

خاطرات سیاحان معروف در مورد جاده ادویه :

شاردن می نویسد: “روز 29 فوریه ( مطابق 1051 شمسی) مقدار سه فرسنگ در کوهی به نام آجودوک ( که این نام کاملا تحریف شده و معلوم نیست در اصل چه بوده است) و یا کوهی به نام جهرم اشتهار داشت، عبور کردم. این کوه سخت ترین و خطر ناکترین کوهی است که من در ایران دیده ام.

زیرا انسان مجبور است از پرتگاه هایی بگذرد که عرض جاده آن بیش از چهار قدم نبوده و هیچگونه حائل و جان پناهی نیز برای جلوگیری از سقوط، جز بعضی دیوار های سنگی که آن هم فقط دو پا ارتفاع دارد وجود ندارد و این خود نیز مانع از آن نیست که انسان با نگاه کردن به پایین از ترس بر خود بلرزد.

در قله ی کوه سه آب انبار است که اغلب اوقات فاقد آب و خشک است. پائین آمدن از کوه تا رسیدن به جاده نیز بسیار مشکل و سخت ترین راهی ست که من در طول عمر خود دیده ام. زیرا سراسر جاده پر از سنگ های بزرگ و صخره هایی است که اسب به زحمت امکان قدم بر داشتن را دارد.منازل بین راه این کوه نیز از تمام منازل کوهستانی دیگر بدتر است، زیرا در کاروانسرای آن نه آدمی پیدا می شود نه گیاهی”

تاورنیه می نویسد: “روز بیست و چهارم مارس 1665 ( مطابق 1043 شمسی) بعد از نصف شب فورا به راه افتادیم و پس از یک ساعت طی طریق به دامنه کوه جهرم رسیدیم که بایستی از آن بالا رفت. اگرچه این کوه بسیار مرتفع و ممتد است، اما پایین رفتن از آن خطرناکترین اعمالی بود که من در تمام مسافرت های خود کرده ام. خاصه در آن موقع که مهتاب نبود و تاریکی بیشتر موجب مخاطره می گردید. پس از رسیدن به قله کوه و پیمودن هفتصد هشتصد قدم بایستی از راه سخت خطرناک دیگری که از کنار پرتگاهی می گذشت فرود آئیم.

در این قسمت پل غریب حیرت انگیزی بنا شده که فقط دارای یک چشمه می باشد ( این پل را امروز به نام پل آبدان و یا پل شاه عباسی می خوانند) و قله کوهی را به کوه دیگر مرتبط می سازد.

از تهوری که در معماری آن به کار رفته عقل حیران می شود. این پل تاریخی یکی از شاهکارهای صنایع معماری است که امام قلی خان ( امام قلی خان پسر اله وردیخان مدتها در زمان شاه عباس والی فارس بوده است و اغلب کاروانسراها و آب انبارهایی که امروز به نام شاه عباس معروف است از بنا های این والی خدمتگزار است) برای تسهیل کارخانجات و رفاه تجار بنا کرده است.

پس از پایین آمدن از این کوه از کوه دیگری نیز باید گذشت که صعود و نزول از آنها نیز به همان سختی و دشواری کوه اول است. در روی قله ی یکی از کوه ها آب انبار بزرگی بنا شده که با وجود کمال عظمت در اواخر تابستان آبش تمام می شود”.

ژان آلبرد ماندلسلو می نویسد: ” روز هفتم فوریه 1638 ( مطابق 1016 شمسی) مسافت ده لیو ( 40 کیلومتر) پیموده، در شهر کوچکی به نام جهرم که در میان جنگلی از نخل قرار داشت، مسکن گرفتم. سخت ترین روز هایی که من در تمام زندگیم گذرانیده ام، همان پنج روزی بود که از آن تاریخ به بعد بر من گذشت. زیرا در هشتم فوریه بیش از پنج کیلومتر نتوانستم طی کنم آن هم در جاده ای که از بد ترین راه های دنیاست.

من نمی دانم قبل از آنکه امام قلی خان با آن هزینه غیر قابل تصور اقدام به تعمیر آن بکند چگونه از این راه عبور و مرور می کرده اند؟ معهذا هنوز هم به اشکال می توان این جاده را پیمود، زیرا راهی است بس مشکل و سنگلاخ و تنگ و باریک. یک طرف آن کوهی پله مانند و مرتفع قرار گرفته که سر به آسمان کشیده و در سمت دیگر آن پرتگاه های مخوفی است که با کوچکترین حادثه ای، به قیمت جان انسان تمام می شود و این موضوع کرارا اتفاق افتاده است”

منبع:مکانبین