آیین سنتی «چراغ برات» در خراسان جنوبی قدمتی هزارساله دارد، آیینی که در ایام البیض ماه شعبان برگزار می‌شود و مردم این دیار با حضور در آرامستان‌ها، یاد درگذشتگان خود را گرامی می‌دارند.
مردم خراسان جنوبی همه ساله از دوازدهم تا چهاردهم شعبان را که در آنجا به «روز برات» معروف است، با حضور در مزار اموات و اهدای خیرات خوراکی، نان محلی، خرما و شیرینی، یاد و خاطره آنها را گرامی می‌دارند. این سنت نیکو قدمتی هزارساله دارد و از گذشته‌های دور تاکنون در روزهای منتهی به ولادت حضرت بقیةالله (عج) برگزار می‌شود. از آنجایی که مردم با روشن کردن شمع و چراغ به ذکر فاتحه برای درگذشتگان می‌پردازند، به «چراغ برات» معروف شده است.
این سنت نیکو اگرچه ریشه دینی ندارد و آیینی مربوط به ایران باستان است، اما با ظهور اسلام در این سرزمین همچنان پابرجا مانده و با توجه به تأکید پیشوایان دین بر اهدای خیرات برای درگذشتگان، همه ساله با شور بیشتری برگزار می‌شود.
اغلب مردم خراسان جنوبی بر این باورند که در این سه روز از ماه شعبان، سرنوشت رقم می‌خورد. به طوری که در برخی روستاهای این استان، مردم نیمه‌شب به پشت‌بام منازل می‌روند و با نگاه کردن به آسمان، دست به دعا بر می‌دارند.
«برات غریبان»، «برات اسرا»، «برات مسافران»، «برات زنده‌ها» و «برات مردگان» از دیگر عناوین این سنت در نقاط مختلف خراسان جنوبی است و «برات مردگان» در روز چهاردهم شعبان از مهم‌ترین روزهای این سنت است.
در این روز، افرادی که به‌تازگی عزیزی را از دست داده‌اند، با پهن کردن فرش در کنار مزار آنها و توزیع شیرینی، نان محلی (کماچ)، نان روغنی (روغن جوشی)، حلوا و خرما بین مردم، یاد عزیز از دست رفته خود را گرامی می‌دارند.
مردم این دیار معتقدند پخت نان و شیرینی باید پیش از غروب آفتاب روز یازدهم انجام شود. پس از توزیع آن بین مردم، به‌ویژه کودکان، با ذکر فاتحه، روضه‌خوانی و قرائت قرآن کریم، مراسم برات برگزار می‌شود.
از دیگر برنامه‌های این روز، مراسم برات‌خوانی است که مردم این دیار به صورت دسته‌جمعی در منزل شخصی که به‌تازگی عزیزی را از دست داده، گرد هم می‌آیند و به ذکر فاتحه و قرائت قرآن می‌پردازند. اهالی خانه نیز با هر آنچه در خانه دارند از قبیل نان روغنی، کماچ، حلوا یا شیرینی، از آنها پذیرایی و تشکر می‌کنند.
این آیین هزارساله نیز از رنگ و لعاب تجملات بی‌امان مصون نمانده است. چه خوب است دستگاه‌های متولی و فرهنگی برای کاهش آسیب‌های این سنت نیکو راهکاری ارائه دهند. با کاهش هزینه‌های تشریفات، شیرینی و اقلام خوراکی و هدایت آن به سمت نیازمندان واقعی، بیماران نیازمند یا ساخت مدرسه در مناطقی که از کمبود مدرسه رنج می‌برند، می‌توان گام مؤثری برداشت.
منبع: www.imna.ir
دیدگاهتان را بنویسید