اين پل بر روي گرگان رود ، در شهرستان آق قلعه (پهلوي دژ) و حدود 18 کيلومتري شمال گرگان واقع گرديده و از آثار دوره صفوي است که در دوره اخير تعميرات و مرمت هايي در آن صورت گرفته و اکنون نيز مورد استفاده است. پل آق قلا به طول حدود 70 متر و عرض گذرگاه حدود 30/4 متر و حداکثر ارتفاع حدود 14 متر – از سطح آب – يکي از نمونه هاي منحصر به فرد در اين منطقه است. مصالح اصلي پل ، آجر و ملات گچ و آهک بوده و در تعميرات دوره اخير ، از سيمان و مصالح جديد نيز در آن استفاده شده است. پل مزبور داراي چهار دهانه با طاق جناغي و پايه‌هايي مستحکم است.
پايه هاي پل در جهت شرقي (مخالف جريان آب) براي شکستن فشار آب به صورت مثلثي (موج شکن) شکل گرفته و در جهت غربي (موافق جريان آب) به صورت نيم دايره است. موج شکن هاي پل که اندازه هر يک از اضلاع مثلثي آن به 45/3 متر مي رسد ، در دوره اخير با سيمان اندود شده است. بخش نيم دايره پايه ها در نماي غربي ، علاوه بر اينکه به عنوان پشتيبان بدنه پل است ، با تمهيدات درنظر گرفته شده و آجرکاري زيبا ، به صورت عامل تزييني درآمده است. موج شکن هاي مثلثي و پشتيبان هاي نيم دايره پل تا نزديک سطح پل بالا آمده است. در بالاي تعدادي از پشتيبان هاي پل ، قاب هاي مستطيل شکلي تعبيه شده که امروزه دو عدد از آنها باقي است. اين قاب ها احتمالاً براي تزيين يا قرار دادن کتيبه درنظر گرفته شده است.
سطح گذرگاه پل که از طرفين با جان پناهي به ارتفاع 10/1 متر و پهناي 50 سانتي متر محدود شده است ، در گذشته سنگ فرش بوده ؛ ولي در دوره اخير با آسفالت پوشش يافته است. پهناي گذرگاه پل (فاصله بين جان پناه ها) از 20/4 تا 40/4 متر متغير است. جان پناه هاي پل نيز در دوره اخير با سيمان اندود شده است. اين تغييرات ، به اصالت تاريخي پل لطمه وارد ساخته است. عرض دهانه هاي پل ، از شمال به جنوب به ترتيب : 5/7 ، 6 ، 7 و 40/6 متر است. ارتفاع دهانه ها نيز از تيزه قوس تا سطح آب ، به ترتيب : 75/9 ، 40/11 ، 12 ، 70/10 متر و ضخامت بخش فوقاني پل ، از تيزه طاق ها تا لبه پل ، به ترتيب : 10/2 ، 80/2 ، 40/2 و 2 متر است. درون اولين چشمه از جهت شمال غربي ، سکوي مستطيل شکل و بلندي به عرض 10/2 متر با آجر ساخته اند که ظاهراً همزمان با احداث پل بوده و به عنوان صفه اي جهت استراحت و نشيمن به کار مي رفته است. پل آق قلا به شماره 919 به ثبت تاريخي رسيده است.
منبع: www.irandeserts.com
دیدگاهتان را بنویسید