گردشگری ایران

گلفشان ناپگ (تنگ)

گلفشان ناپگ (تنگ)

ناپگ04

این گلفشان در موقعیت جغرافیایی N252800 E595559 در استان سیستان و بلوچستان واقع است. لیل نام گذاری این گلفشان به نام ناپک آن است که در گویش محلی مردمان بلوچ منطقه چابهار از این گلفشان به نام ناف (ناپگ) زمین یاد می کنند و آن را به این نام می خوانند. این نام در برخی موارد به عنوان یک واژه کلی برای تمامی گلفشان های منطقه بکار می رود.   گلفشان ناپگ‌ گل‌فشان ناپگ به صورت مخروطی مستقل در سواحل مکران و سمت راست جادهء کهیر-تنگ قرار دارد. این گلفشان از سطح زمین حدود 72 متر و از سطح دریا حدود 102 متر ارتفاع دارد. شباهت زیادی به گل‌فشان چاندارگوپ در غرب پاکستان و شرق‌ رودخانهء هینگول دارد. گل‌فشان ناپگ نمونه‌ای از یک گل‌فشان کاملا مخروطی شکل است.هریسون که در سال 1941 میلادی از این‌ گل‌فشان بازدید کرده،یادآور شده که حباب‌های سبز رنگ بزرگی از گل درست می شوند که در هر چند دقیقه یک بار می‌ترکند و دوباره‌ حباب های دیگری جای آنها بوجود می آیند. مخلوط آب و گل ابتدا شروع به جوشیدن نموده و سپس به صورت فورانهای کوچک به اطراف پراکنده می شوند و روی دامنه گلفشان میریزند و باعث بزرگ شدن آن می شوند. گاهی نیز فوران های مذکور شدیدند و با انفجار و پرتاب زیادی مواد نرم همراهند.

ناپگ4

 

در قله مخروط و در داخل دهانه اصلی، دهانه هایی به قطر چند سانتیمتر وجود دارند که به طور متناوب گل خاکستری یا سبز رنگ از دهانه آنها خارج و به طرف دامنه سرازیر می شود. دوره تناوب این عمل 5 تا 15 دقیقه است و با لرزش زمین همراه است. این گلفشان در فوران های گذشته خود در طول تاریخ، از بالا به پایین پنج تا هفت لایه را به صورت ضخامت های متفاوتی از روانه های اصلی گل بوجود آورده است که روی هم قرار دارند. قدیمی ترین و یا به عبارت دیگر زیرین ترین لایه تا مخروط اصلی خود 500 تا 700 متر فاصله دارد و منطقه ای دایره ای شکل به قطر 1 کیلومتر را پوشانده است. این لایه به صورت روانه ای از گل و آب، تا آن مسافت پیش رفته بوسیله جاده کهیر-بندر تنگ قطع شده است و هنوز بخشی از روانه های گلی در سمت چپ جاده باقی مانده اند. ضخامت این لایه که روی هم قرار گرفته اند بین 40 سانتی متر و حدودا 2 متر است و هرکدام از بالا به پایین بخش دیگری را می پوشاند و به ترتیب قدمت لایه ها زیادتر می شود. رنگ لایه های قدیمی نیز شبیه به مارن های موجود است در صورتی که لایه های جوان نزدیک به مخروط، به خاطر جوانی و داشتن رطوبت بیشتر کاملا تیره تر از لایه های قدیمی به نظر میرسند. بین لایه های پنجم و ششم یک پرتگاه گسلی به عمق 1.5 متر وجود دارد که شیب تندی  نسبت به مخروط و شیب ملایمی نسبت به جاده دارد.

ناپگ05

 

سطح فوقانی روانه های گلی ناهموار است به طوری که راه رفتن روی آنها نسبتا دشوار است زیرا سطح آنها به بلندی های بسیار کوچک تبدیل شده که از یک سلسله ناهمواری کوچک ولی تیز تشکیل شده است. روانه های گلی ابتدا که از دهانه خارج می شوند نرم و خمیری هستند و با افزایش مقدار آنها به سمت پایین سرازیر می شوند و در گرمای سوزان منطقه خشک شده و شکافهای عمیق و طولانی به شکل چندضلعی در بین آنها ایجاد می شود که به مرور بر عمق و وسعت آنها افزوده میشود.

 

ناپگ 5

فوران گل با تشكيل حباب هايي با اشكال گوناگون تواْم با سروصدا مي باشد. اين روانه هاي گلي سرد كه ازدهانه مخروط گل فشان خارج مي شوند با گذشت زمان به صورت لايه لايه روي هم قرارگرفته و تا مسافتي دور از دهانه گسترش يافته و در مجاورت هواي گرم و آفتاب شديد منطقه خشك شده و شكاف هايي در آنها پديد مي آيد، دامنه گسترش اين روانه هاي گلي در اطراف مخروط گل فشان تا 400 الي 500 متر رسيده است. وجود مارن هاي فراوان در گل هاي خارج شده رنگ خاكستري آن را سبب شده است.

 

ناپگ 2

كوه گل افشان تنگ داراي 100 متر ارتفاع است و اطراف اين كوه را بياباني وسيع فرا گرفته كه ظاهرا اين بيابان نيز همچون خود كوه ماحصل اتفاقاتي درون زمين است. اطراف كوه به فاصله حدود 200 متر از كوه،چاله اي به عمق حدود 2 متر ايجاد شده كه براي رسيدن به كوه بايد وارد اين چاله شد.

 

ناپگ 1

بالا رفتن از كوه اگر فصل بارندگي نباشد؛ تقريبا راحت است. در بالاترين نقطه كوه چاله اي به قطر كمتر ازيك متر و به عمق حدود نيم متر وجود دارد كه با گل پوشيده شده است. در فواصل زماني حدود يك دقيقه،مقداري گل با صداي خاصي شبيه به تركيدن يك حباب، از چاله خارج و به اطراف پراكنده مي شود. احتمالا تمام اين كوه در طول ساليان دراز بر اثر فعاليت اين چشمه ايجاد شده باشد. در كنار اين كوه، دو كوه كم ارتفاع ديگر وجود دارد كه به نظر مي رسد زماني آن ها نيز گل افشان بوده اند.

 

نظرات گوناگوني در مورد علت وجود اين چشمه ها ذكر شده كه آنوبانيني محتمل ترين آن ها را بيان مي نمايد. به علت نزديكي زياد اين منطقه به اقيانوس هند و همچنين شكل خاص پوسته زمين در اين ناحيه، پوسته اقيانوس با شيب بسيار تندي در زير اين منطقه به داخل زمين فرو مي رود كه باعث به وجودآمدن فشارهاي زيادي به پوسته زمين مي گردد. فشار به وجود آمده باعث خروج آب و به همراه آن گل ولاي مي شود. اين عامل يكي از علت هاي به وجود آمدن گل فشان ها و چشمه هاي آب معدني فراوان دراين منطقه به حساب مي آيد.

 

ناپگ

سرد بودن گل و عدم وجود بخار به همراه آن تاييدي بر صحت ادعاي ذكر شده است. زيرا در مناطقي كه پديده هاي مشابهي به علت گرماي زمين و فعاليت هاي آتشفشاني رخ مي دهد، خروج آب گرم به همراه بخار طبيعي تر است. اين گل فشان نسبت به گل فشان پيرگل خاش كه در سال 1380 به عنوان يك اثر طبيعي- ملي شناخته شده است داراي مزاياي ويژه اي است كه از اين رو مي تواند به فهرست آثار طبيعي كشورافزوده شود:

 

1- فاصله نزديك آن به بندر چابهار كه به علت دارا بودن منطقه آزاد تجاري، سواحل صخره اي كم نظير وامواج خروشان، جنگل هاي حراو… همواره مورد توجه مسافرين و طبيعت دوستان بوده و هست.

2- وضعيت توپوگرافي منطقه به نحوي است كه تپه مخروطي شكل گل فشان در دشت هاي منطقه كاملاواضح و نمايان است.

3-  راه مناسب و اهميت منطقه.

 
منبع :کویرها و بیابان های ایران

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *