قبل از مهاجرت آریایىها به ایران، زبان مردم اردبیل، زبانى بومى بوده است. پس از استقرار مادها در اردبیل، زبان اوستایى در این استان رایج مى گردد.
در دوره هخامنشیان زبانى فارسى وارد این استان مىشود البته مردم این سرزمین زبان آذرى که آمیخته اى از زبان مادى و بومیان اردبیل بوده تا دوره اشکانیان و سلوکیان نیز حفظ مىکنند.
بعد از حمله اعراب به ایران، زبان عربى در این سرزمین گسترش مىیابد و زبان فارسى کم کم رایج مى شود.
در دوره صفویان نیز مردم این استان به زبان آذرى تکلم مىکرده اند. با آمدن ترکان به ایران و استقرار آنها در اردبیل کم کم زبان ترکى در اردبیل رایج مى گردد و از این زمان زبان ترکى در این استان ماندگار مى شود و تا امروز نیز باقى مانده است.
در گذشته زبان مردم اردبیل آذرى بوده است که به مرور زمان با زبان فارسى و ترکى آمیخته شده است و هم اکنون به جز در برخى از روستاهاى خلخال، اثرى از زبان آذرى وجود ندارد.
مردم اردبیل در حال حاضر به زبان ترکى تکلم مى نمایند و زبان فارسى نیز در بین آنها رایج است. از این رو مى توان آنها را ذولسانین دانست.
مکاتبات مردم و برنامه تحصیلات در مدارس به زبان فارسى انجام مى شود و جوانان این استان با فارسى آشنایى کامل دارند.
برخى از واژه هاى رایج در زبان اردبیلى عبارتند از:
درده جر: فرد مریض و لاغر و ضعیف.
وریان: بند آب.
کوشن: کشتزار.
در سال ۱۳۶۵ در حدود ۴۶/۵۸ درصد جمعیت استان زبان فارسى را یاد نداشتند و ۴۸/۴ درصد فقط فارسى را مى فهمیدند و ۶۳/۳۶ درصد نیز مى توانستند به زبان فارسى سخن بگویند.
همچنین در برخى نقاط استان مثل امامرود، شهر کلور خلخال و روستاهاى اطراف آن زبان تاتى ـ آمیخته اى از زبانهاى طالشى، کردى و مازندرانى و در برخى نقاط مثل دهستان عنبرآباد شهرستان نمین گویش طالشى رایج است.
منبع: www.tishineh.com