همان طورکه می دانیم ابعاد مختلفی بر رقابت پذیری مقاصد تاثیر می گذارند؛ مانند بُعد اقتصادی، محیطی، تکنولوژیک، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی. دانشمندان مختلفی رقابت پذیری مقاصد و کشورها را از جنبه اقتصادی آن مطالعه و بررسی کرده اند و به مطالب زیادی می توان در این رابطه دست پیدا کرد. پورتر منابع رقابت پذیری کشورها (در اینجا مقاصد) را در چهار گروه قرار داده است که از آن با عنوان «الماس پورتر» یاد می شود:
شرایط پایه: وضعیت کشورها در معیارهای تولید، مانند کارکنان آموزش دیده یا زیرساخت ها، که برای آنها در یک صنعت مشخص ضروری است.
شرایط تقاضا: وضعیت تقاضا برای صنعت ارائه کننده محصول یا خدمت.
صنایع مرتبط و پشتیبان: وجود یا عدم وجود تامین کنندگان مواد اولیه و سایر صنایع مرتبط با فعالیت که به صورت بین المللی توانایی رقابت داشته باشند.
استراتژی شرکت، ساختار و رقابت آن: شرایط کشور و تعیین اینکه شرکت ها تحت چه شرایطی ایجاد، سازماندهی و مدیریت می شوند و همچنین وضعیت رقابت محلی.
هر چند که مدل ارائه شده توسط پورتر ممکن است کاملا براساس مقاصد گردشگری تدوین نشده باشد، اما شناخت خوبی از عوامل به فرد می دهد که لازم است آنها را در خلال ارزیابی اقتصادی رقابت پذیری مقاصد مدنظر داشته باشد. این روش و دسته بندی در فرآیند ارزیابی و شناخت نقطه عطف طی دهه های گذشته بوده است.
جنبه دیگر تکامل عمومی رقابت پذیری اقتصادی در سال های گذشته، روند موجود و حرکت از رقابت پذیری ملی به سمت رقابت پذیری محلی بوده است. یک مثال در مقیاس کوچک تر اساس و ماهیت اقتصادهای روستایی است که بسیاری از آنها به دلیل فعالیت های توریسم در حال تغییر و تکامل بوده و از آنها می توان به عنوان تنوع بخشی اقتصادی برای این جوامع نام برد. درحالی که این تغییرات در حال اتفاق هستند، ما با پدیده دیگری نیز مواجه هستیم که می توان آن را ظهور و بروز مجدد ساختار سیاسی و اجتماعی باستانی یا همان کشور شهرها دانست. به دلیل تاثیر عمده ای که این موضوع بر گردشگری دارد، لازم است که بیشتر به آن پرداخته شود.
بُعد سیاسی رقابت پذیری
اساسا رقابت را می توان تلاش گروه های (کوچک و بزرگ) مختلف از مردم برای ایجاد یک بنیان سیاسی اقتصادی دانست که به آنها این امکان را می دهد روی منابعی که می تواند باعث رفاه افراد و جامعه شود، کنترل پیدا کنند. تعاریف متفاوتی از رفاه وجود دارد، اما صرف نظر از این اختلاف نظرها جامعه شناسان شاخص های مختلفی را در ارتباط با تعیین رفاه یک جامعه معرفی کرده اند. نمونه های مرسومی از این شاخص های رفاه را می توان در(UNDP) پیدا کرد.
علاوه بر استفاده از شاخص های اقتصادی عملکرد، نیاز است که این شاخص های سیاسی را نیز در نظر گرفت که البته به اندازه جنبه اقتصادی ارزیابی ها قدمت ندارند. این شاخص ها تاثیر مهمی در ایجاد یک بنیان یا قبل از آن یک محرک برای مفهوم رقابت دارند. از آنجا که منابع کره زمین محدود یا تحت کنترل و تامین کننده منابع خام و اولیه برای شاخص های اجتماعی هستند، خیلی دور از انتظار نیست که تلاش افراد و گروه های مختلف بر آن باشد تا فعالیت های خود را به گونه ای سازماندهی کنند، تا توانایی آنها برای کسب کنترل بر منابع ضروری برای اطمینان از رفاه افزایش یابد.
هر چند که در ارزیابی وضعیت رقابتی مقاصد به بُعد سیاسی توجه چندانی نمی شود، نقاط قوت و ثبات سیاسی نقشی حیاتی در رقابت پذیری گردشگری دارد. در مقیاس جهانی ثبات نسبی سیاسی پس از جنگ جهانی دوم، منجر به رشد توریسم از دهه ۱۹۵۰ به بعد شد.
در بُعد خرد نیز نیاز است به این موضوع توجه شود که چه بی ثباتی های سیاسی ای بر بخش گردشگری تاثیر منفی خواهد داشت (چیزی که در لبنان، زیمبابوه و اسرائیل دیده می شود). از این رو، نیاز است که برای تحلیل وضعیت رقابت پذیری کشورها و مقاصد به مزیت ها و ثبات سیاسی نیز توجه شود.
مترجم: مهدی نیکوئی
دیدگاهتان را بنویسید