زیارتگاه مرتضی علی زیارتگاه منسوب به مرتضی علی با توجه به نوع معماری بنا به دوره تیموری- صفوی نسبت داده می شود و در دو کیلومتری شرق میدان معلم در خاش 500 متری جاده آسفالته قدیمی خاش و 5/3 کیلومتری قلعه حیدرآباد در حومه شرقی خاش در فاصله حدود 500 متری جاده آسفالته قدیمی خاش به سراوان در جوار تپه ای به همین نام واقع شده است. بنا دارای پلان مربع شکل و گنبدی که بر روی گوشواره ها و طاق نماهای زیبایی ایجاد شده است. داخل بنا با اندود گچ پوشیده شده و دارای 10 طاق نما و محراب است. و مکانی نیز در کنار مقبره برای استفاده زائرین در نظر گرفته شده است.و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۱۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موقعيت بنا : در حومه شرقي خاش و در فاصله حدود 500 متري جاده آسفالته قديم خاش به سراوان ودر همجوارتپه اي به همين نام واقع شده است .اين بنا در مختصات 28 درجه و 11 دقيقه و 33 ثانيه طول شمالي و 61 درجه و 14 دقيقه و 9 ثانيه عرض شرقي در ارتفاع حدود 1450 متري از سطح دريا قرار دارد .
تاريخچه احداث بنا :اين بناي سنگي – آجري را كه در دل بيابانهاي حومه جنوب شرقي شهر خاش به روي تپه اي كوچك آرميده است .به علت وجود محرابي كوچك در جبهه جنوب غربي درست روبروي در ورودي آنرا به سان مسجد يا نماز خانه يا نيايشگاهي كوچك جلوه گر مي نماياند و برخي نيز بر اين ادعا هستند كه اين ساختمان مقبره شخصي بزرگوار از خاندان آل علي ( ع ) است كه صورت قبر آن نيز به طول 5/2 متر و عرض يك متر و ارتفاع حدود 80 سانتيمتر تقريبا” در زير گنبد و نزديك به طاقنماي محراب گونه قرار داشته كه متاسفانه در اثر حفاري غير مجاز ازبين رفته است .
مشخصات بنا : بنا از دوقسمت مهم تشکيل شده است يكي مقبره يا بناي اصلي زيارتگاه و ديگري فضاهاي معماري است که به منظور اقامت زوار مي باشد در قسمت شمال شرقي ورودي آن ساخته شده است ساختمان اصلي زيارتگاه داراي نقشه چهار گوش نزديك به مربع به ابعاد خارجي ( 5/6 *5/5 ) متر مي باشد و مصالح عمده بنا از سنگ و لاشه و آجر است از زمان و نحوه ساخت اين مقبره اطلاع خاصي در دست نيست ولي با توجه به ويژگي هاي معماري و مصالح بكار رفته در آن مي توان آنرا به دوره تيموري و صفويه ( قرون 10-9 ) هجري نسبت داد .
تزيينات بنا : در اين بنا از آرايشهاي بنايي خاصي بهره گرفته نشده و تنها شايد بتوان از كاربرد سنگ در نماي خارجي و اجراي كادر بندي و طاقنماهاي جناقي با استفاده از تويزه هاي گچي در فضاي داخلي به عنوان عوامل و عناصر تزئين بنا نام برد .
آدرس : واقع در استان سیستان و بلوستان و شهر خاش، 2كيلومتري شرق ميدان معلم در خاش و 5/3 كيلومتري قلعه حيدرآباد در حومه شرقي خاش در نزديك جاده آسفالته قديمي خاش به سراوان
دیدگاهتان را بنویسید