By زهرا مرادی (مدیر سایت) 
کلیسای خوی (سورپ سوکیس) در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۷ با شمارهٔ ثبت ۸۲۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
كليساي سورپ سرگيس در قسمت شمال غربي شهرستان خوي و در محله قديمي امامزاده واقع شده است. با توجه به تحقيقاتي كه به عمل آمده زمان ساختمان كليسا را مي‌توان به دوره‌هاي متفاوت يعني قرون چهارم و نهم ميلادي نسبت مي‌دهند كه در تاريخ زندگاني سرگيس مقدس نيز 378 ميلادي قيد گرديده است .
شكل خارجي كليسا مكعب مستطيل و پلان آن بصورت مستطيل بطول و عرض 32 در 18 و ارتفاع 6 متر مي باشد . در داخل كليسا شش عدد ستون سنگي با پلانهاي صليبي وجود دارد.در انتهاي ضلع شرقي محراب كليسا كه دو اتاق كوچك در طرفين آن قرار دارد واقع شده است . پلان كليسا تحت تاثير پلانهاي معابد ايراني بوده و داراي دو ورودي از سمت جنوب و غرب مي باشد. چهار زوج روزنه كوچك در ضلع جنوب و شمال ، سه روزنه در شرق و يك روزنه در ضلع غربي كليسا تعبيه شده است. تقريباً دو پنجم ديوارهاي بنا سنگ چين و بخش فوقاني آن آجرچيني مي‌باشد. سنگها از نوع سنگ آهك تيره رنگ بوده كه به صورت مكعب مستطيل تراشيده شده‌اند و به صورت رگه چيني با دقت روي هم قرار داده شده‌اند. طبق اسناد تاريخي كليسا در دوره صفويه تعمير كلي شده است . محراب كليسا كه اخيراً بازسازي گرديده داراي طاق و قوسهاي سنگي و نقاشي‌هاي رنگ روغن بر روي گچ مي باشد .
كليساي مخروبه قديمي، بقاياي كليسا كندي، كليساي محله كهنه و كليساي ديزه ( ارمني ) از ديگر كليساهاي تاريخي شهرستان خوي مي‌باشد كه در بين آنها قديمي‌ترين كليسا ( كليسا كندي ) مربوط به دوران پيش از تاريخ است كه البته تنها آثاري از وجود چنين كليسايي بچشم مي‌خورد و اكثر قسمتهاي بنا در اثر گذشت زمان و عوامل طبيعي ريزش كرده است .
منبع: www.irandeserts.com