گردشگری ایران

زبان و گویش مردم خوزستان

گویش خوزستان

 

 

 

در سال 1312 ه.ش هنگام خاکبرداری در تخت جمشید در میدان کاخ آپادانا و کاخ سد ستون ، کتیبه‌های زیادی به دست آمده که تماما به خط میخی خوزی و زبان خوزی نوشته شده بود . بنابراین می‌توان گفت زبان خوزی در زمان هخامنشی اهمیت و رواج کامل داشته و این زبان تا زمان سقوط خوزستان بدست اعراب، زبان رسمی مردم خوزستان بوده و همین زبان است که مقدسی جغرافی نگار سده‌ی چهار ه.ق از آن نام برده است.

در حال حاضر مردم خوزستان با لهجه‌های مخصوص محلی مانند: دزفولی، شوشتری، بهبهانی، رامهرمزی، آبادانی و … تکلم می‌کنند .
برتولد اشپولر زبان رایج استان خوزستان را زبان خوزی دانسته، می‌نویسد: «بنا به اقرار صریح اهل آن عصر، نه به زبان عربی ارتباطی داشته‌است نه به زبان پارسی، حتی الفبای عربی برای تلفظ و تحریر آن کافی نبوده و خطا نیست که این لهجه ویژه از آخرین بقایای زبان عیلامی به حساب آوریم».

بنابرگفته مینورسکی و سوجک خوزی‌ها احتمالا از نسل عیلامیان بوده‌اند.ولادیمیر مینورسکی و سوات سوجک  زبان خوزی تا چند قرن بعد از فتح خوزستان توسط مسلمانان زبان محلی مردم خوزستان بوده‌است. سوجک گفته استخری(قرن دهم میلادی) در مورد مردم خوزستان در کتاب مسالک الممالک را به عنوان نمونه نقل می‌کند:

بیشتر آنها می‌توانند فارسی و عربی صحبت کنند ولی آنها زبان خودشان را دارند(لسان خوزیان) که نه عبری است و نه سریانی و نه فارسی

ابن حوقل هم می‌گوید که با وجود زبان عربی و فارسی، خوزی به زبان دیگری سخن می‌گویند که نه سریانی است و نه عبری.

ژیلبر لازار به استناد روایتی که کتاب الفهرست از سخن ابن مقفع داشته، می‌گوید که ایرانیان در اواخر دوره ساسانی ۵ زبان داشتند:

پهلوی که زبان سرزمین فهله‌است یعنی ماد قدیم یا جبال مسلمانان.

دری زبان پایتخت (تیسفون یا مدائن).

پارسی زبان موبدان و علما.

زبان خوزی که در خوزستان رایج است.

سریانی که در سواد بدان تکلم می‌کردند.

زبان شناسان اتفاق نظر که دو زبان خوزی و سریانی ایرانی نمی‌باشند؛ سریانی زبانی آرامی است که در آن ایام زبان رایج مردم بین النهرین بود و خوزی که احتمالاً بقایای زبان عیلامی قدیم بوده‌است. به گفته لازار منابع تاریخی قرون نخستین اسلامی، تصویر کلی از زبان‌های ایران به دست ما نمی‌دهند اما گردآوردن اطلاعاتی پراکنده از جغرافی‌نویسان و مورخان ممکن است. (در قرون نخستین اسلامی) زبان خوزی در خوزستان دوام آورد. گفته می‌شود که این زبان حتی با الفبای عربی قابل کتابت نبود.

ابن مقفع در مورد زبان خوزی آورده است:

خوزی زبانی بود که با آن شاهان و امیران در خلوت و هنگام بازی و خوشی با پیرامونیان خود سخن می‏ گفتند.

ریچارد فرای می‌گوید که جغرافی‌دانان قرن ۱۰ هجری که به زبان عربی می‌نوشتند، از وجود زبان خوزی در کوهستان زاگرس خبر دادند که ادامه زبان باستان عیلامی تفسیر شده‌است.

مهدی مرعشی می‌نویسند: نویسنده احسن التقاسیم گفته‌است که آنها (خوزی زبان‌ها) کمی از زبان عربی و فارسی را مخلوط کرده‌اند برای مثال، آنها می‌گویند: «این کتاب وصله کن»، “این کار قطعه کن” آنها به خوبی عربی و فارسی را استفاده می‌کنند و پیچیدگی و کشیدگی در انتهای کلماتشان در سخن گفتشان وجود دارد.

به گفته مارتین هاوگ زبان خوزی احتمالاً زبان درجه دوم در حکاکی‌های سنگی توسط هخامنشیان است.

دیدگاه‌ها

8 پاسخ به “زبان و گویش مردم خوزستان”

  1. لر ایلامی نیم‌رخ
    لر ایلامی

    40درصد مردم خوزستان به زبان لر مخصوصا لری بختیاری تکلم میکنند
    این کارتون در کم نشون دادن لرا زشته

    1. زهرا مرادی نیم‌رخ
      زهرا مرادی

      باسلام.بسیار سپاسگزاریم از حضور گرم شما…

      ممنونم از حسن توجه شما به مطالب سایت ما…

      همانطور که در قسمت نظرتون در پست زبان و گویش مردم ایلام به شما گفتم:

      این اطلاعات در خیلی از سایت های دیگر درج شده است و صرفا بیکار نبودیم که بشینیم اطلاعات غلط تولید کنیم…

      بازم میگم شما هم به جای این ادبیات نادرست در نظر دادن و تهمت زدن به ما که داریم لرهای عزیز را کم جلوه میدیم، میتونید خیلی بهتر نظر خود را بیان کنید و ما هم خیلی استقبال میکنیم چون شما هم وطن ما هستید و با کمک شماها هست که میتونیم اطلاعات درست را درج کنیم…

      زشت به این میگن که:ما بدون هیچ چشم داشتی داریم برای ارتقا گردشگری ایران تلاش میکنیم و بعد بیان به ما تهمت هم الکی بزنند…

      ایمیلتون هم حتما چک بفرمایید…

      موفق باشید…

  2. لر خوزستانی نیم‌رخ
    لر خوزستانی

    سلام، زبان خوزی همان زبان لری هس ک پانفارس داره اون رو نابود میکنه،بیشتر مردم خوزستان ب لری تکلم میکنند

    1. زهرا مرادی نیم‌رخ
      زهرا مرادی

      باسلام.بسیار سپاسگزارم از حضور گرم شما…

      ممنونم از اشتراک این اطلاعات شما…

      از شما یه درخواستی دارم که در رابطه با این چیزی که فرمودید اگر مطلبی دارید (با منبع) آن حتما برای ما ارسال فرمایید تا در کامل شدن مطالب سایت ما کمک شود…

      باسپاس از شما…

      موفق باشید…

  3. بهداد خوزستانی نیم‌رخ
    بهداد خوزستانی

    با مطالعه مطالب این سایت به خوزستانی بودنمان می‌بالیم. تاریخ خوزستان بخش بسیار مهمی از تاریخ خوزستانه و هرکس میخواد تاریخ ایران رو مطالعه کنه باید از خوزستان شروع کنه. دوستان عزیز لطفاً بحث های قومیتی بی فایده رو کنار بزارین و به اصل مطلب بپردازین. بختیاری ها و لرها بخش مهمی از خوزستان بزرگن و مطالب این سایت منافاتی با این موضوع ندارن. من کتاب تاریخی زیاد مطالعه میکنم و مطالب این سایت در بسیاری از کتاب های تاریخی معتبر وجود داره.

    1. زهرا مرادی نیم‌رخ
      زهرا مرادی

      باسلام و عرض ادب…
      بسیار سپاسگزارم از حضور گرم شما…
      بسیار ممنونم از حسن توجه و دقت شما نسبت به مطالب سایت ما و حضور شماها باعث دلگرمی این سایت می باشد…
      بسیار خوشحال می شویم که افراد با مطالعه ای مثل شما در تکمیل مطالب های سایت به ما راهنمایی و کمک بفرمایند…
      موفق و سلامت باشید…

  4. mehdi نیم‌رخ
    mehdi

    دیدگاهتان را بنویسیداطلاعات شما در مورد خوزستان اصلا درست نیست اعراب خوزستان تا قبل از انقلاب کجا بودند بیشتر در حاشیه خوزستان زندگی میکردن و فارسها و بختیاریها و دزفولیها در خوزستان بودند که پس از جنگ تحمیلی فارسها و خیلی از مردم خوزستان به استانهای دیگر مهاجرت کردند و اعراب به جنوب خوزستان سرازیر شدند

    1. زهرا مرادی (مدیر سایت) نیم‌رخ
      زهرا مرادی (مدیر سایت)

      باسلام و عرض ادب…
      بسیار سپاسگزام از حضور گرم شما…
      بسیار ممنونم از شما بابت اشتراک این اطلاعاتی که در اختیار ما و خوانندگان این سایت قرار دادید…
      اگر کمبود و کاستی ذر مطالب ما وجود دارد، لطفا اطلاعات کامل را با منبع به ایمیل ما ارسال فرمایید…
      آدرس ایمیل ما: gardeshgariiran.ir@gmail.com
      باتشکر…
      موفق و سلامت باشید…

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *