By مرضیه فلاح زاده سوهان
سوهان گونه هایی شیرینی ایرانی و به عبارتی، نوعی حلوا است که از گندم نیده پزند.سوهان به شکل‌ها و انواع مختلفی نظیر: سوهان عسلی، سوهان کنجدی، سوهان حلوایی، سوهان بادامی، سوهان گزی، سوهان لقمه، سوهان کره‌ای و غیره تولید و عرضه می‌شود. سوهان قم به خوبی معروف است. در شهرستان زرند در استان کرمان هم سوهان زرند وجود دارد.
از عمده مواد اولیه مورد استفاده در پخت و تهیه سوهان می‌توان به آب، آرد سبوس‌دار، جوانه گندم، شکر، روغن، زرده تخم مرغ، هل، زعفران و مغز پسته اشاره کرد.
این شیرینی در گذشته بیشتر به شیوه سنتی و با دست تولید می‌شده است. ولی در حال حاضر پخت این شیرینی با کمک دستگاهها و قالب گیرهای مخصوص انجام می‌گیرد.
قدمت پخت سوهان به زمان قاجار بازمی گردد. زمانی که ساخت صحن مطهر حضرت معصومه(س) به پایان رسیده بود در مراسم افتتاحیه فردی به نام ملاابراهیم شماعی، غذای جدیدی تهیه کرده بود که در آن زمان حلوا نام داشت اما با حلوایی که ما می شناسیم متفاوت بود.
بزرگانی که در این مراسم شرکت داشتند وقتی «حلوا» را پس از ناهار خوردند، یکی از آنها می گوید: این چه شیرینی بود که غذای مرا هضم کرد و مثل سوهان غذا را برید؟ آن روز این شیرینی مورد استقبال تمام مردمی قرار گرفت که در مراسم ساخت حرم مطهر حضرت معصومه(س) شرکت داشتند و از آن پس نام این حلوای جدید به سوهان تغییر پیدا کرد.
تهیه سوهان به روش سنتی از آن زمان شکل گرفت .سوهان سنتی یا نوع ابتدایی آن به سوهان گل نازک معروف بوده است که در تهیه آن روغن حیوانی، جوانه گندم، زعفران، آرد، شکر و هل به کار می بردند. در روش سنتی، مواد را در دیگ های بزرگ ریخته و با وسیله ای به نام هستون هم می زدند. البته کیفیت سوهان های قدیم با حالا فرق داشت.
۷۰سال پیش موادی که از آن سوهان تهیه می کردند، طبیعی تر و بهتر بود و قدیمی ترها معتقدند سوهان قدیمی طعم و مزه بهتری داشته است..
ویژگی های سوهان با کیفیت، به مرغوبیت مواد اولیه آن برمی گردد. نوع روغنی که در تهیه سوهان به کار گرفته می شود، بسیار مهم است. نوع کره حیوانی و میزان موادی که در پخت مورد استفاده قرار می گیرد اهمیت دارد.
سوهانی که به دندان نچسبد و سفت نباشد مرغوب است. طعم سوهان نامرغوب به گونه ای است که خریدار با چشیدن کمی از سوهان متوجه می شود که سوهان مرغوب نیست و کیفیت مواد اولیه آن پائین است.سوهان های نامرغوب طعم نامطلوبی داشته و تازه نیستند.
