By مرضیه فلاح زاده پل قلاتاسیان – سردشت
این رودخانه به دلیل واقع شدن در بخش میانی به واسطه کوه های بلند جنگلی، دره ای ژرف به وجود آورده که تا قسمت فعلی (قسمت جنوبی سردشت) امتداد یافته است. مهم ترین تنگه این بخش «تنگه گرژال» است که به تازگی سدی بر روی آن ساخته می شود. شاخه ای از «زاب» صغیر از کوه های شمال غرب پیرانشهر (سیاه کوه با ارتفاع ۳۵۷۸ متر) سرچشمه می گیرد.
همچنین آب شعبه هایی مانند «چم لاوین»، «چم بادین» و جانداران به تنگه گرژال می ریزد. این رود دردشت «کلوی» در ۶ کیلومتری سردشت و در پیچ و خم کوهستان جریان دارد و با پیوستن شعبه های دیگری به آن مانند چم، شلماش و زرگه، مرز بین ایران و عراق را در منطقه «آلان» پدید آورده است.
این رودخانه از طریق «چم تیت» وارد خاک عراق شده و با رودهای دیگر به دریاچه «دُوکان» عراق می رسد و بعد به دجله می پیوندد. در کنار همین رود ابومسلم خراسانی، مردان بن حمار آخرین خلیفه اموی را شکست داد.
روی رودخانه زاب صغیر ۳ پل ساخته شده است: «پل قلاتاسیان» را در اواسط قرن سیزدهم شیخ مولانا صادق از مریدان شیخ یوسف شمس الدین برهان میان روستاهای بنی آوا و موسالان ساخت. «پل فلزی» که در سه راهی سردشت ـ مهاباد ـ بانه است از سوی عزیزخان مرکی سردار کل از رجال معروف دوره قاجاریه و داماد میرزا تقی خان فراهانی ساخته شده است.
سومین پل نیز «پل تیت» در ۶ کیلومتری روستای «بیتوش» است. رودخانه زاب در مسیر خود از پیرانشهر، سردشت تا عراق چشم اندازهای بسیار زیبا را به وجود آورده که بویژه در فصل بهار بسیار تماشایی است.